W razie niemożności zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę osoba wymagająca opieki całodobowej może ubiegać się o skierowanie do domu pomocy społecznej (art. 54 ustawy o pomocy społecznej).
Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone i dzielą się na domy dla:
- osób w podeszłym wieku;
- osób przewlekle somatycznie chorych;
- osób przewlekle psychicznie chorych;
- dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
- dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
- osób niepełnosprawnych fizycznie.
- osób uzależnionych od alkoholu
Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniomiesięcznego kosztu utrzymania. Osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
- mieszkaniec domu,a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka w wysokości nie więcej niż 70%
- małżonek, zstępni przed wstępnymi
- gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Rodziny osób korzystających z pomocy społecznej są zobowiązane w pierszej kolejności do świadczenia pomocy na ich rzecz. Na ten obowiązek wskazuje kodeks rodziny i opiekuńczy oraz ustawa o pomocy społecznej. W celu udzielenia pomocy osobie potrzebującej pracownik socjalny przeprowadza wywiad u rodziny, a w drodze umowy ustalana jest wysokość świadczonej przez nich pomocy.